1 over HVC.

In dit hoofdstuk gaan we in op enkele belangrijke trends en ontwikkelingen in 2024 en de uitdagingen en kansen voor HVC.  

Uitdagingen zijn er genoeg. HVC heeft te maken met schommelingen in de energiemarkt, negatieve prijzen en gevolgen van netcongestie. Voor het vinden en binden van gekwalificeerd personeel moeten we ons meer inspannen. En op het terrein van grondstoffen zijn er zorgen over de afzet en hergebruik van gewassen bodemas, textiel en plastic. Tot slot leidt de aanwezigheid van lachgas in het restafval nog steeds tot explosies, gevaar en schade.  

We zien ook kansen op het gebied van hergebruik van grondstoffen en de warmtetransitie. Het Circulair Materialenplan kan een zetje in de rug geven om te komen tot hoogwaardige inzet van grondstoffen. En het aantal warmteaansluitingen groeit fors door. Daarmee creëren we ‘ruimte’ op het elektriciteitsnet en wordt onze CO₂-uitstoot gereduceerd. 

Enkele belangrijke trends en ontwikkelingen voor HVC in 2024 lichten we in dit hoofdstuk kort toe.  

Wet collectieve warmte en betaalbaarheid

De invoering van de Wet collectieve warmte (Wcw) is in 2024 uitgesteld en de invoeringsdatum van 1 januari 2025 is daarmee niet gehaald. De Wcw stelt gemeenten in staat om regie te voeren op de warmtetransitie. De wet introduceert een nieuw tariefstelsel en stuurt op een publiek meerderheidsbelang. HVC ondersteunt de koers van de wet en ziet graag dat deze zo snel mogelijk van kracht wordt.

Naast de invoering van de Wcw is de ontwikkeling en aanleg van warmtenetten en de betaalbaarheid van warmte veel in het nieuws geweest. Voor bewoners zijn kosten en een gebrek aan urgentie redenen om af te zien van aansluiting op een warmtenet. Er zijn subsidies nodig om te voorzien in nieuwe bronnen en om de onrendabele top te financieren. De komende jaren zijn cruciaal voor de voortgang van de collectieve warmtetransitie. De aangekondigde wet- en regelgeving helpt ons daarbij.

Netcongestie

Op verschillende plekken in Nederland is er onvoldoende ruimte, capaciteit, op het elektriciteitsnet. Tegelijkertijd neemt het gebruik en de opwek van elektriciteit nog steeds toe. Deze zorgen voor ‘file’ op het elektriciteitsnet op piekmomenten: netcongestie.
In 2024 namen de problemen verder toe. Nederland en ook het HVC gebied kleurt rood. HVC wordt zelf ook geconfronteerd met netcongestie bij de bouw van installaties en voorzieningen. HVC zet in op verandering van de energieketen. En wil hiermee waar mogelijk ook aandeelhouders ontzorgen. Door op de juiste plekken duurzame energie en batterijen toe te voegen en opwek en vraag meer stuurbaar te maken. De energie zoveel mogelijk verbruiken op het moment dat het wordt opgewekt of tijdelijk opslaan en later gebruiken.

Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV)

De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) moet ervoor zorgen dat bedrijven die producten maken ook verantwoordelijk zijn voor (de kosten van) het inzamelen en hergebruiken van het afval van die producten.

UPV plastic verpakkingen

De producenten van verpakkingen, verenigd in Verpact (voorheen Afvalfonds Verpakkingen), zijn verantwoordelijk voor een goede inzameling en recycling van deze verpakkingen, inclusief het statiegeldsysteem. Gemeenten ontvangen van Verpact een inzamelvergoeding voor plastic, blik en drinkpakken (PBD), ingezameld bij huishoudens (bronscheiding) of gescheiden uit restafval (nascheiding). In 2024 hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en gemeenten de Ketenovereenkomst Verpakkingen met Verpact opgezegd vanwege onvrede over de lopende (vergoedings)afspraken. Onderhandelingen die vervolgens plaatsvonden hebben eind 2024 geleid tot een voorlopig resultaat: de ketenovereenkomst wordt met 1 jaar verlengd en gemeenten krijgen een hogere vergoeding per ton. Deze verlenging geeft partijen de ruimte om in 2025 tot een nieuwe ketenovereenkomst te komen vanaf 2026.

UPV textiel

Het besluit UPV Textiel is een wettelijke verplichting en is in werking getreden op 1 juli 2023. De voortgang van deze UPV hapert. Producenten die textiel op de markt brengen in Nederland moeten zorgdragen voor een volledige dekking van de ketenkosten van textiel. Er is door de lage opbrengst en hoge kosten een financieel tekort ontstaan. HVC werkt samen met gemeenten om de continuïteit in de textielketen te waarborgen. Dat is gezien de onduidelijkheid over de kosten en vergoedingen vanaf 1 januari 2025 een flinke uitdaging. Door meer (ultra-)fast fashion uit Azië in diverse afzetmarkten daalde de afzet van tweedehands textiel enorm in 2024. Dit zorgt voor problemen in de keten en bij de Nederlandse sorteerbedrijven. Gevolg is dat voorraden zijn toegenomen en de opbrengst van textiel sterk is gedaald. Hierdoor kunnen gemeenten de inzamel- en opschoonkosten niet meer bekostigen uit de verkoopopbrengsten.

Bodemas als bouwstof

HVC verbrandt circa 950 kiloton restafval in haar afvalenergiecentrales in Alkmaar en Dordrecht. Bij deze verbranding ontstaat een restproduct in de vorm van ruwe bodemas. Deze wordt in de bodemaswasinstallatie gewassen/gereinigd en toegepast als zandvervanger in wegen. De afzet hiervan stagneerde in 2024 onder andere als gevolg van onrust in de omgeving bij werken waar het zou worden toegepast en het instellen van een vergunningplicht bij sommige gemeenten. Het belang van een adequate toepassing van gereinigde bodemas is eind 2024 besproken met diverse betrokken partijen. In het ontwerp Circulair Materialenplan (CMP) wordt opgenomen dat bij de toepassing in wegenbouwprojecten alléén gewassen bodemas gebruikt mag worden. Dit moet gerealiseerd zijn in een periode van twee jaar na inwerkingtreding van het CMP. HVC voldoet hier al aan sinds de inbedrijfstelling van de bodemaswasinstallatie in 2015.

Onze belangrijkste belanghebbenden zijn onze aandeelhoudende gemeenten en waterschappen, klanten en inwoners, medewerkers, financiers en onze omgeving. Wij willen onze activiteiten zoveel mogelijk in balans brengen met die van onze belanghebbenden en werken aan wederzijds begrip en vertrouwen. Hoe wij in 2024 de dialoog met onze belanghebbenden hebben vormgegeven en over welke onderwerpen wij in gesprek zijn geweest is weergegeven in de tabel ‘dialoog met belanghebbenden’.

Twee keer per jaar vindt een aandeelhoudersvergadering plaats waarin onder meer de strategie, behaalde resultaten en belangrijke investeringen met de aandeelhouders worden afgestemd. Voor en na elke aandeelhoudersvergadering krijgen colleges en de dagelijkse besturen een Vooruitblik respectievelijk Terugblik ten behoeve van de informatievoorziening van hun raden of algemene besturen. HVC hecht eraan om haar aandeelhouders óók inhoudelijk over actuele onderwerpen te informeren. 

Onze educatie is gericht op leerlingen van basisscholen in het werkgebied van HVC. Met ons educatiepakket 'de groene bende’, bedoeld voor groep 7 en 8, benadrukken we het belang van afval voorkomen en scheiden, recycling en het gebruik van duurzame energie. Een onderdeel van het pakket is een bezoek aan de expeditie Schone Wereld in Alkmaar. Hier nemen we bezoekers met een interactieve tour door de afvalenergiecentrale mee in een verhaal over klimaatverandering, duurzaamheid, ons consumptiegedrag en stimuleren we hen om zelf ook een steentje bij te dragen aan een schone wereld. Ook omwonenden en andere geïnteresseerden zijn welkom voor een bezoek. In 2024 hebben we 4.450 bezoekers ontvangen bij de expeditie Schone Wereld in Alkmaar. In de afvalenergiecentrale in Dordrecht zijn geen rondleidingen in verband met veiligheid/gevaar als gevolg van ontploffingen van lachgascilinders in de verbrandingsoven.